Wielomilionowy ruch „Solidarności”, który ostatecznie uwolnił Polskę spod komunistycznej dominacji, jest nadal zjawiskiem słabo zbadanym przez socjologów, politologów i historyków. Niektórym z nich udało się co najwyżej – lepiej czy gorzej – uchwycić pewne, często dość powierzchowne cechy tego fenomenu. Trochę lepiej wygląda sprawa z dokumentowaniem jego aktywności na wielu polach, ukazywaniem różnorodnych poczynań i dokonań w poszczególnych częściach Polski, a także upamiętnianie ludzi, którzy wówczas działali.
Dlatego też Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego traktując ruch „Solidarność” jako ostatnie, zwycięskie powstanie na drodze do niepodległości Polski zdecydowała się rozpocząć realizację projektu, którego celem jest stworzenie w wirtualnego Muzeum „Solidarności”. Będzie ono poświęcone ukazaniu dorobku „Solidarności”, w szczególności zaś „solidarnego” Krakowa jako stolicy „solidarnej” Małopolski.
Argumenty skłaniające do podjęcia tego ambitnego projektu są dwa. Po pierwsze jest to potrzeba chronienia wielkiego dziedzictwa „Solidarności”, które na naszych oczach szybko niknie, idzie w zapomnienie, bywa też, że jest świadomie niszczone. Jest więc moralną, a także narodową powinnością ludzi identyfikujących się z „Solidarnością” aby temu przeciwdziałać. Argument drugi to bogaty dorobek oraz doświadczenie Fundacji w zakresie gromadzenia, opracowywania i upowszechniania różnorodnych świadectw jej działalności. Misja ta towarzyszy Fundacji od pierwszych dni powstania. Przypomnijmy tu choćby kilkakrotnie powtarzane akcje gromadzenia „bibuły”, cieszące się dużym zainteresowaniem i przynoszące obfite plony.
W rezultacie tych i innych akcji Fundacja jest dziś posiadaczem ogromnej i stale powiększającej się kolekcji materiałów związanych z „Solidarnością”, które są często wykorzystywane do celów naukowych i dydaktycznych. Wiele z nich dokumentują nasze publikacje książkowe czy też katalogi wystaw (np. Czy ktoś przebije ten mur? Sprawa Stanisława Pyjasa, Kraków 2001; Opozycja małopolska w dokumentach 1976-1980, Kraków 2003; Solidarność Małopolska 1980-1981. Wybór dokumentów, Kraków 2006; wystawa - Solidarność. Kruszenie muru, Kraków 2000). Coraz częściej strony internetowe Fundacji są odwiedzane przez ludzi z różnych stron nie tylko Polski, ale i świata w poszukiwaniu wiedzy o dziejach „Solidarności”.
Wśród nich znajdują się nie tylko dokumenty, materiały pisane, prasa związkowa i podziemna, duży zbiór fotografii oraz nagrań i filmów poddawanych zresztą stale procesowi digitalizacji, ale w ciągu ostatnich lat udało się zgromadzić szereg klasycznych muzealiów związanych z historią opozycji antykomunistycznej w PRL ze szczególnym uwzględnieniem NSZZ „Solidarność”, zwłaszcza krakowskiej i małopolskiej. Ona też będzie w główną „bohaterką” prezentacji muzealnej.
Internetowa wersja muzeum umożliwia „obudowanie” galerii poszczególnych rodzajów eksponatów innymi rodzajami informacji (opracowaniami szczegółowymi), które rejestrując historię niezależnego związku tworzą jego całościowy obraz w kraju, Małopolsce i Krakowie.
Tomasz Gąsowski
Muzeum „Solidarności”. Internetowa baza dokumentów opozycji antykomunistycznej w PRL z lat 1976-1989, ze szczególnym uwzględnieniem NSZZ „Solidarność” – projekt realizowany w latach 2012-2015 ze środków finansowych Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki (Nr 0112/FNiTP/H11/80/2011) zespala w jednym miejscu informacje na temat opozycji antykomunistycznej w PRL ze szczególnym uwzględnieniem NSZZ „Solidarność” oraz związków rolniczych i studenckich z lat 1976-1989. Zestawione opisy bibliograficzne druków oraz innych dokumentów obrazujących rozwój opozycji antykomunistycznej oparte są na olbrzymiej kolekcji dokumentów zebranych przez Bibliotekę Jagiellońską i Fundację Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego w latach 1976-2015.
Dokumenty te obejmują osiem kategorii zbiorów:
– archiwalia,
– filmy,
– nagrania,
– fotografie,
– druki,
– musealia,
– rękopisy,
– multimedia,
z czterech obiegów informacyjnych:
– niecenzurowanego (tzw. drugiego obiegu)
– oficjalnego (cenzurowanego przez organy GUKPPiW)
– emigracyjnego (szczególnie emigracji „solidarnościowej”)
– zagranicznego.
Materiały zestawione są w dwóch częściach. Pierwsza obejmuje lata 1976-1989/90 (okres sporządzania dokumentów oraz pierwszych analiz, komentarzy i relacji), natomiast druga z lat 1990-2015 (opracowania naukowe i publicystyczne oraz liczne relacje i wspomnienia).
Przedstawiony tutaj podział zebranego materiału umożliwia przedstawienie szczegółowych katalogów poszczególnych kategorii zbiorów, który w przyszłości stanowić będzie podstawę do opracowywanych bibliografii tych kolekcji. Ogólna wyszukiwarka i przygotowywane indeksy: tytułowy, osobowy, przedmiotowy i geograficzny umożliwiają szybkie wyszukiwanie konkretnych haseł. Opracowywane indeksy mają w wersji finalnej objąć wszystkie kategorie zbiorów.
|
